مراحل افزایش سرمایه در بورس اوراق بهادار

آنچه در این مطلب می خوانید...

در این مقاله قصد داریم تا مراحل افزایش سرمایه در بورس را برای شرکت هایی که در بورس پذیرش شده اند ارائه دهیم. در مقاله « پذیرش شرکتها در بورس » به طور مفصل درباره شرایط شرکت ها برای ورود به بورس صحبت کردیم. همچنین در مقاله ای جداگانه به نام « افزایش سرمایه » به توضیح این موضوع پرداختیم.

افزایش سرمایه از محل صرف سهام، افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهام‌داران، افزایش سرمایه از محل سود انباشته و افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌های شرکت چهار روش مورداستفاده شرکت‌ها برای افزایش سرمایه است.

اما فرآیند افزایش سرمایه بسته به نوع و همچنین عملیات اداری شرکت یا سازمان بورس می‌تواند مراحل متفاوتی داشته باشد و طول بکشد. ما در این مقاله می‌خواهیم به مراحل افزایش سرمایه در بورس بپردازیم.

افزایش سرمایه در بورس از محل آورده نقدی

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و صرف سهام در اصل از یک نوع هستند و هر دو با آورده نقدی انجام می‌شوند. در این نوع افزایش سرمایه سهام‌داران قدیم یا جدید پول جدیدی به شرکت می‌آورند و متناسب با این پول تعدادی سهام جدید می‌گیرند.

اگر این سرمایه را سهام‌داران فعلی شرکت بیاورند، به آن «افزایش سرمایه از محل آورده نقدی با حفظ حق تقدم» می‌گویند.

درصورتی‌که در این افزایش سرمایه شرکت تصمیم بگیرد آورده نقدی را از سرمایه‌گذاران جدید تامین کند، «افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و سلب حق تقدم سهام‌داران فعلی» خواهد بود.

در این حالت درصد مالکیت سهام‌داران فعلی شرکت کاهش می‌یابد و سهام‌داران جدید مالک بخشی از شرکت خواهند بود.

در این مواقع شرکت برای توزیع سهم‌های جدید، مبلغی برابر ارزش اسمی سهم شرکت را برای هر سهم جدید از سرمایه‌گذاران تقاضا می‌کند.

افزایش سرمایه در بورس

درصورتی‌که شرکت برای توزیع این سهم‌ها، برای هر سهم جدید مبلغی بیشتر از ارزش اسمی سهام شرکت طلب کند، در حالت اول افزایش سرمایه از محل صرف سهام و با حفظ حق تقدم و در حالت دوم افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق تقدم خواهد بود.

درهرصورت افزایش سرمایه از محل آورده نقدی مطلوب‌ترین نوع افزایش سرمایه برای شرکت‌ها است؛ زیرا در این نوع افزایش سرمایه، سرمایه جدید در اختیار شرکت‌ها قرار می‌گیرد که شرکت می‌تواند با آن عملیات خود را توسعه دهد و پیشرفت کند.

اما مستقل از این‌ها شرکت‌ها برای اجرای افزایش سرمایه‌ باید مراحلی را طی کنند. درصورتی‌که سهام شرکت در بورس اوراق بهادار معامله نشود، تمامی این مراحل با تصمیم‌گیری‌ها و توافق داخلی اعضای هیات مدیره و البته ثبت قانونی آن در اسناد رسمی و انتشار در روزنامه رسمی کشور انجام می‌شود.

اما در حالتی که سهام شرکت در بورس اوراق بهادار در حال معامله باشد، مراحل افزایش سرمایه علاوه بر این‌ها باید تحت نظارت و تایید سازمان بورس نیز انجام پذیرد.

مراحل افزایش سرمایه در بورس چیست؟

۱- مرحله اول از مراحل افزایش سرمایه در بورس : پیشنهاد هیات مدیره

هر افزایش سرمایه‌ای با تصمیم هیئت‌مدیره شرکت انجام می‌شود. به همین دلیل در مرحله اول هیئت‌مدیره پیشنهاد افزایش سرمایه خود را به سهام‌داران شرکت اعلام می‌کنند.

بدین منظور شرکت اطلاعیه‌ای با عنوان «پیشنهاد هیئت‌مدیره به مجمع عمومی فوق العاده در خصوص افزایش سرمایه» را سایت کدال منتشر کرده و از این طریق به سهام‌داران شرکت مبنی بر تصمیم افزایش سرمایه اطلاع‌رسانی می‌کند.

این اطلاعیه شامل مراحل زمانی افزایش سرمایه‌ نیز هست.

همچنین همراه این اطلاعیه «گزارش توجیهی افزایش سرمایه» ضمیمه می‌شود که در آن دلایل و اهداف این افزایش سرمایه بیان می‌گردد.

۲- مرحله دوم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : نظر حسابرس قانونی سازمان بورس

در این مرحله حسابرس قانونی سازمان بورس این گزارش توجیهی را بررسی می‌کند.

سپس حسابرس قانونی سازمان بورس اطلاعیه‌ای با عنوان «اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی» در سایت کدال منتشر می‌کند. بعدا سازمان بورس بر پایه نظر این حسابرس، مجوز افزایش سرمایه را صادر می‌کند.

در برخی از مواقع در ضمیمه این اطلاعیه «گزارش توجیهی افزایش سرمایه» شرکت نیز می‌آید. در چنین مواردی گزارش توجیهی افزایش سرمایه همراه با اطلاعیه هیئت‌مدیره شرکت منتشر نمی‌شود. بلکه از ابتدا در اختیار حسابرس قرار می‌گیرد و برای اولین بار در ضمیمه اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی بورس، منتشر می‌شود.

۳- مرحله سوم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : دریافت مجوز افزایش سرمایه

در این مرحله درصورتی‌که نظر حسابرس سازمان بورس نسبت به افزایش سرمایه مساعد باشد، سازمان بورس مجوز افزایش سرمایه را صادر می‌کند. این مجوز در اطلاعیه‌ای تحت عنوان «مدارک و مستندات درخواست افزایش سرمایه» در سایت کدال منتشر می‌شود.

در این اطلاعیه میزان افزایش سرمایه و محل آن مشخص می‌گردد.

وقتی این مجوز صادر شد شرکت موظف است در ۶۰ روز افزایش سرمایه و کارهای مرتبط با آن مثل برگزاری مجمع فوق‌العاده را انجام دهد.

درصورتی‌که در این مهلت شرکت اقدام‌های لازم را انجام ندهد، این مجوز باطل شده و شرکت برای دریافت مجوز جدید باید دوباره اقدام کند.

۴- مرحله چهارم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده

در این مرحله شرکت اطلاعیه‌ای تحت عنوان «آگهی دعوت به مجمع عمومی فوق‌العاده» در سایت کدال منتشر می‌کند.

در این اطلاعیه از سهام‌داران شرکت خواسته می‌شود که در مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه شرکت کنند.

در این اطلاعیه محل، تاریخ و ساعت برگزاری این مجمع گفته می‌شود.

نماد معاملاتی شرکت در بازار بورس، سه روز قبل از این مجمع بسته می‌شود که این موضوع نیز از طریق ناظر سهم در بخش «پیام‌‌ها» در سایت کارگزاری قابل مشاهده خواهد بود. تمام کسانی که در زمان بسته شدن نماد شرکت، سهام آن را پورتفولیوی خود دارند، سهام‌دار شرکت محسوب می‌شوند و می‌توانند در مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه شرکت کنند.

۵- مرحله پنجم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه

بعد از اینکه مجمع عمومی فوق‌العاده افزایش سرمایه در تاریخ و ساعت و محل گفته‌شده تشکیل شد، اطلاعیه‌ای از طرف شرکت با عنوان «تصمیمات مجمع عمومی فوق‌العاده» در سایت کدال منتشر می‌شود. در این اطلاعیه تصمیمات و آرای این مجمع مبنی بر افزایش سرمایه، محل تامین و میزان آن بیان می‌شود.

۶- مرحله ششم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : تشکیل جلسه هیئت‌مدیره

افزایش سرمایه با پیشنهاد هیئت‌مدیره آغاز شده، با تایید سازمان بورس و رای مجمع عمومی فوق‌العاده ادامه می‌یابد؛ اما خود افزایش سرمایه توسط هیئت‌مدیره انجام می‌شود.

در این مرحله هیئت‌مدیره شرکت در جلسه‌ای که تاریخ و ساعت آن مشخص می‌گردد تشکیل جلسه می‌دهند. در این جلسه هیئت‌مدیره در خصوص اقدام‌های لازم برای انجام افزایش سرمایه و تغییر اساسنامه شرکت تصمیم می‌گیرند.

۷- مرحله هفتم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : تمدید مهلت افزایش سرمایه

گاهی اوقات ممکن است شرکت پس از انجام تمامی این مراحل، برای انجام خود افزایش سرمایه دچار مشکل گردد؛ مثلا اگر افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی است، ممکن است نوسان‌های قیمت دلار و املاک باعث شوند این تجدید ارزیابی، خود دوباره نیازمند ارزیابی جدیدی باشد.

در هر صورت این اتفاقات می‌توانند باعث شوند شرکت برای افزایش سرمایه نیازمند زمان بیشتری از ۶۰ روزی باشد که در هنگام صدور مجوز افزایش سرمایه تعیین‌شده و در نتیجه شرکت مجبور شود درخواست تمدید مجوز افزایش سرمایه را به سازمان بورس بدهد.

اگر چنین اتفاقی رخ دهد و سازمان بورس در این مرحله مجوز افزایش سرمایه را تمدید کند، در این حالت اطلاعیه‌ای مبنی بر تمدید مهلت استفاده از مجوز افزایش سرمایه در سایت کدال از طرف سازمان بورس منتشر می‌شود.

۸- مرحله هشتم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : استفاده از حق تقدم خرید سهام

اگر افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی باشد، مرحله حاضر وجود نخواهد داشت و افزایش سرمایه از مرحله ۹ ادامه می‌یابد.

اما اگر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهام‌داران باشد، شرکت اطلاعیه‌ای مبنی بر «مهلت استفاده از حق تقدم خرید سهام» در سایت کدال منتشر می‌کند.

در این اطلاعیه گفته می‌شود که نماد حق تقدم تا ۶۰ روز در پورتفولیوی سهام‌داران قبلی شرکت قابل معامله خواهد بود.

در این مهلت سهام‌داران می‌توانند حق تقدم خود را بفروشند و از وارد کردن سرمایه جدید به شرکت پرهیز کنند. در این صورت سهام‌داران فعلی در فرآیند افزایش سرمایه شرکت نمی‌کنند و افزایش سرمایه با آورده نقدی سهام‌دارانی انجام می‌شود که این حق تقدم را خریده‌اند.

حالت دیگر این است که سهامدارانی که در زمان تشکیل مجمع فوق‌العاده سهام‌ شرکت را داشتند و حالا حق تقدم خرید دارند یا اینکه این حق تقدم خرید را از کسی دیگری خریده‌اند، در این مهلت ۶۰ روز به ازای هر حق تقدم خرید خود ۱۰۰ تومان (معادل ارزش اسمی سهام شرکت) به‌حساب شرکت واریز کنند.

اگر هم شرکت بخواهد صرف سهام هم انجام دهد، از سهام‌داران خواهد خواست که مبلغی بیشتر از ارزش اسمی سهام شرکت مثلا ۱۲۰ تومان را واریز کنند که این مبلغ اضافه (در اینجا ۲۰ تومان) تحت عنوان «صرف سهام» در حسابی به همین نام نگهداری می‌شود.

در صورتی هم که سهام‌دار هیچ‌کدام از این دو کار را انجام ندهد، شرکت حق تقدم خرید استفاده‌نشده را می‌فروشد و مبلغ آن را به سهام‌داران قبلی عودت می‌دهد.

این اتفاق باعث می‌شود درصد مالکیت این سهام‌داران کاهش یابد اما دارایی ریالی آن‌ها کاهش نمی‌یابد.

۹- مرحله نهم از مراحل افزایش سرمایه در بورس : ثبت افزایش سرمایه

برای افزایش سرمایه از محل آورده نقدی در این مرحله مهلت استفاده از حق تقدم خرید تمام می‌شود و این نماد به همراه نماد اصلی شرکت بسته می‌شود.

سهام‌دارانی که در فرآیند افزایش سرمایه از محل آورده نقدی یا صرف سهام شرکت نکرده‌اند (حق تقدم خود را فروخته‌اند و یا مبلغ مورد درخواست شرکت را واریز نکرده‌اند) مشخصا دیگر کاری با افزایش سرمایه شرکت ندارند.

سهام‌دارانی که از حق تقدم خرید خود استفاده کرده‌اند و مبلغ درخواستی شرکت را به‌حساب آن واریز کرده‌اند، در این مرحله باید منتظر «اطلاعیه ثبت افزایش سرمایه» در سایت کدال باشند.

در این مرحله سهام‌دارانی که از حق تقدم خرید خود استفاده نکرده‌اند، مبلغ فروش حق تقدم را دریافت می‌کنند.

سهام‌دارانی هم که از این حق تقدم خرید استفاده کرده‌اند، این حق تقدم برای آن‌ها تبدیل به سهم قابل معامله می‌شود. آن‌ها می‌توانند این سهم‌های اضافه‌شده را در پورتفولیوی خود ببینند و معامله کنند.

در صورتی هم که افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی باشد، همه سهام‌داران که در زمان بسته شدن نماد شرکت جهت برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده، سهام‌ شرکت را داشتند، باید منتظر انتشار «اطلاعیه ثبت افزایش سرمایه‌» در سایت کدال باشند. در این حالت نماد شرکت دوباره باز می‌شود و سهام جایزه به پورتفولیوی اضافه‌شده و قابل معامله خواهد بود.

این سهام جایزه به‌محض اضافه شدن به سبد سهام‌داران قابل معامله نیست. در اصل این شرکت است که تصمیم می‌گیرد این سهام کی قابل معامله باشد. به همین دلیل ممکن است سهام جایزه تا ۴ ماه بعد از افزایش سرمایه هم قابل معامله نباشد.