علامت تجاری

در این مقاله درباره ثبت علامت تجاری و قوانین مربوط به آن اطلاعات کامل و جامعی ارائه خواهیم داد. پس با ما همراه باشید تا بهترین نکات را به شما بیاموزیم.

تعریف و خصوصیات علامت تجاری، صنعتی یا خدماتی به نشانه هایی گفته می شود که برای شناساندن کالاها ، محصولات صنعتی و یا خدمات خاصی از لحاظ کیفیت و ضمانت مرغوبیت کالاهای آنها به کار می روند.

ماده ۱ قانون ثبت علامت تجاری و اختراعات علامت تجاری را این گونه تعریف می کند : علامت تجاری هر گونه علامتی است شامل نقش ، تصویر، رقم ، حرف ، عبارت ، مهر، لفاف و غیره که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی ، تجارتی در نظر گرفته می شود. ممکن است یک علامت تجارتی برای تشخیص امتیاز محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعت و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملكت در نظر گرفته شود .

از ماده ذکر شده در بالا این چنین می توان برداشت کرد که نوع علامت جنبه حصری ندارد، بلکه با توجه به ابتکار افراد برای شناسایی محصولات واحدهای تولیدی ، صنعتی یا خدماتی مانند حمل و نقل زمینی، هوایی با دریایی به صورت کلمات یا حروف ، ارقام، تصاویر افراد عادی یا دانشمندان و یا به صورت آهنگ باشد. علامت تجاری باید جدید ، ابتکاری و قابل انتقال بوده و گمراه کننده نباشد.

جدید بودن علامت تجاری :

لازم به ذکر است که علامت مورد استفاده بر روی محصول که برای ثبت ارائه می شود ، از نظر شکلی باید جدید بوده و سابقه ثبت و استفاده به وسیله دیگران را نداشته باشد و تشخیص این امر کار راحتی نیست، مخصوصا در مورد علائم مرکب .

ممکن است در اجرای دو علامت مرکب از یک کلمه مشابه استفاده شده باشد و اجزای دیگر کاملا یکسان و مشابه نباشند ، به گونه ای که جزء مشترک و مشابه دو علامت سبب اختلاف میان صاحبان آنها شود.

علامت باید شامل طراحی و ظرایف شکلی باشد. چنانچه علامت ساده باشد و با خود جنس اشتباه شود از محصول عرضه شده در بازار حمایت نکرده و آثار مثبت تجارتی یک علامت ابتکاری را در بر نمی گیرد .

از طرفی دیگر، جدید بودن علامت تجاری ایجاب می کند اسامی عام مانند کلمه ( ایران ) به عنوان علامت انتخاب نشود ؛ به علاوه اوصاف اجناس (مثلا وصف ترشی ) را نمی توان به عنوان علامت انتخاب کرد زیرا علامت باید با کالا رابطه منطقی و عرفی داشته باشد ( مانند عسل اردبیل ) و بالاخره اینکه ، به کار بردن خطوط هندسی به شکل لوزی یا دایره و نیز انتخاب ارقام که نشانگر کیفیت جنس باشد، جنبه جدید ندارد ولی اگر ارقام مورد استفاده با نوع کالا متمایز باشد برای استفاده به عنوان علامت ، بلامانع است ( مانند عطر شماره ۱۱۱۴). با این همه ، طرح شیشه های عطر و یا جلد برخی از کالاها در اکثر کشورها به عنوان علامت تجاری به ثبت می رسد.

عدم ایجاد اشتباه در نگاه مشتری :

علامت تجاری نباید به گونه ای ترسیم شود که در نگاه مشتری ایجاد اشتباه کرده و وی را در تشخیص و تمییز علامتهای تجاری دیگر که قدری با هم شباهت دارند، دچار سردرگمی و انتخاب نادرست کند.

ایجاد اشتباه در دید مشتری گاه ممکن است با انتخاب نام منطقه ای خاص به عنوان علامت تجاری برای کالایی مشخص که در اصل بین کالا و آن منطقه ارتباطی وجود ندارد ، صورت گیرد. به گونه ای که مصرف کننده با فرض اینکه کالا متعلق به آن منطقه است ، درباره نوع و مبدا جنس دچار اشتباه شده و در انتخاب و خرید کالا گمراه گردد.

قابلیت نقل و انتقال علامت تجاری :

علامت تجاری قابل نقل و انتقال بوده ولی انتقال آن در برابر اشخاص ثالث زمانی معتبر خواهد بود که مطابق مقررات این قانون به ثبت رسیده باشد و نحوه انتقال علامت از صاحب قبلی به صاحب جدید باید به ثبت برسد.

ثبت تغییرات در روی صفحه مخصوص علامت مربوطه به عمل خواهد آمد، ثبت تغییرات به موجب اظهارنامه رسمی به امضای صاحب علامت یا نماینده قانونی او به عمل خواهد آمد.

شایان ذکر است که بنا به آیین نامه مذکور اظهار نامه در سه نسخه تنظیم شده و شماره ثبت علامت در ایران ، نام، اقامتگاه و تابعیت مالک جدید و بالاخره نام و نشانی نماینده قانونی او در ایران نوشته می شود .

ضمنا اداره مالکیت صنعتی علاوه بر انجام مراحل تقاضای ثبت اولیه علامت ، وظیفه اقدام به رسیدگی و ثبت نقل و انتقال علامت تجاری را نیز دارد .

در صورتی که نقل و انتقال علامت تجاری با سند عادی یا رسمی انجام شده باشد متقاضی باید هنگام ثبت انتقال علامت ، مدارک مربوطه را نیز به اظهار نامه خود پیوست نماید. چنانچه علامتی در خارج از کشور به ثبت رسیده و صاحب آن بخواهد علامت مزبور را به ایران انتقال دهد مکلف است رونوشت مصدق ثبت علامت در خارج از کشور را به اظهار نامه خود پیوست نماید.

آیا بدون انتقال علامت تجاری می توان اجازه استفاده از علامت را به شخص دیگری اعطا نمود یا خیر ؟

اگر صاحب علامت یا قائم مقام قانونی او استفاده از آن را به دیگری دهد این اجازه در صورتی اعتبار دارد که اجازه نامه مربوط به آن در ایران به ثبت رسیده باشد .اگر اجازه استفاده از علامت تجاری به امضای صاحب علامت و استفاده کننده از آن رسیده باشد ، ثبت اجازه نامه مزبور در اداره مالکیت صنعتی بنا به تقاضای علامت، نماینده مجاز او و یا استفاده کننده انجام می شود.

در صورتی که صاحب علامت تجاری فوت کند ، انتقال علامت مانند سایر حقوق مالی متوفی قهری خواهد بود. همچنان که در شرکت سهامی پس از انتقال قهری یک سهم به وراث متوفی که صاحب سهم بوده ، سهم انتقالی قابل تجزیه نیست و آنان فقط از سود سهام و یا در صورت فروش از ثمن معامله به نسبت سهم الارث خود استفاده می نمایند. به نظر می رسد در مورد علامت تجارتی نیز ، در صورت انتقال علامت به وسیله وراث و با تفویض اختیار استفاده از آن به دیگری، مراتب به همین روال انجام شود.

هزینه و حق الثبت معاملات و انتقالات مربوط به علامت تجاری، مطابق تعرفه حق الثبت اسناد رسمی خواهد بود .

ثبت کدام علامت تجاری ممنوع است ؟

ثبت علامت  و اختراعات زیر ممنوع است:

  • پرچم مملکتی ایران و هر پرچمی که دولت ایران استعمال آن را به طور علامت تجاری منع کند.
  • علامت هلال احمر، نشان ها ، انگ های دولت ایران . . .
  • پرچم رسمی ایران با علامت مخصوص جمهوری اسلامی و شعار الله اكبر.
  • كلمات و یا عباراتی که موهم انتساب به مقامات رسمی ایران باشد از قبیل دولتی و امثال آن .
  • علامت مؤسسات رسمی مانند هلال احمر و صلیب احمر و نظایر آن.
  • علائمی که مخل انتظامات عمومی یا منافی عفت باشد.

علامت تجاری، صنعتی و خدماتی :

علامت تجاری در معنای عام آن به کار رفته و شامل هرگونه نشانه ای است که برای امتیاز و تشخیص محصولات تجارتی و صنعتی و خدماتی و محصولات مربوط به صنعتگران ، تجار و کشاورزان به کار می رود. به عنوان مثال، «شهروند » که علامت تجاری فروشگاه شهروند است بر روی تمام اجناس فروشگاه مزبور الصاق می شود. همچنین علامت ممکن است بر روی محصولات کارخانه نصب شود مانند شربت سرفه اکسپکتورانت، که بر روی محصول الصاق می گردد.

علامت صنعتی نشانگر محصول معین و جنس آن می باشد، مانند محصولات بهداشتی« دارو گر» .

همچنین، ممکن است علامت صنعتی کارخانه ای متعدد باشد. استفاده کننده علامت تجاری نیز ممکن است شخص حقیقی یا حقوقی باشد و در اینکه علامت به صورت طرح یا سمبل استفاده شود ، فرقی وجود ندارد.

هدف از انتخاب علامت تجارتی:

تشخیص کالاها و خدمات تولید و عرضه شده از سوی تولید کنندگان مختلف است اما ممکن است مشابه باشند. چرا که انتخاب کالاهای مشابه با علامت های مشخص برای مشتری ای که معمولا از یک نوع کالای خاص استفاده می کند جز آنکه به علامت تجارتی توجه داشته باشد، امکان پذیر نیست و اکثرا انتساب کالاها یا خدمات به واحد تجارتی معین و تعیین مبداء آن برای مشتری از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

علامت  فردی جمعی ، ساده ، مرکب یا صوتی و تصویری:

علائم فردی برای اشخاص معین حقیقی یا حقوقی استفاده می شود که مشخص کننده محصولات تجاری متعلق به آنها است مانند «ارج». اما علائم جمعی برای تمییز محصولات محل معین یا اشخاص تهیه کننده از آنها استفاده می شود.

در کنوانسیون پاریس، علامت تجاری جمعی پیش بینی شده و مورد پذیرش قرار گرفته است و هر کشور عضو اتحادیه متعهد است علائم تجارتی مربوط به انجمن هایی را که موجودیت آنها در کشور مبدا برخلاف قوانین نباشد، پذیرفته و از آنها حتی در صورت نداشتن مؤسسه صنعتی یا تجارتی حمایت نماید. البته هر کشور عضو اتحادیه می تواند به عنوان عضو در تصمیم گیری نقش داشته باشد و در صورت مغایرت علائم مزبور با منافع جامعه از آن حمایت نکند.

علامت ساده :

ممکن است از یک یا چند کلمه یا حرف تشکیل شود ، مانند “یک و یک ” و یا به صورت نقش یا تصویر باشد مانند علامت ” سوسمار ” بر روی مداد .

علامت مرکب :

معمولا کلمه و نقش با هم به صورت ترکیبی استفاده می شوند، مانند کلمه HARDY SPICER که در داخل لوزی ترسیم شده است.

همچنین علامت ممکن است به صورت تصویری باشد ، مانند : منظره طبیعی کوه سبلان یا کوه «دماوند» برای تبلیغ آب معدنی و عکس دانشمندی همچون “پاستور” برای تبلیغ دارو.

علامت ممکن است به صورت صوتی و غیر مادی معرفی گردد ، مانند آهنگ های موسیقی برای تبلیغ کالا که از رادیو با تلویزیون و گاهی به همراه شعر پخش می شود.

نام تجاری:

طبق ماده ۵۷۶ قانون تجارت، ثبت نام تجاری اختیاری است مگر در مواردی که ثبت آن الزامی شناخته شود. نام تجاری ، اعم از اینکه جزئی از علامت تجاری با علامت ساخت باشد یا نباشد بدون داشتن الزام به تسلیم یا ثبت آن باید در کلیه کشورهای عضو اتحادیه مورد حمایت قرار گیرد .

به این ترتیب، تاجر می تواند برای معرفی کالای خود از نام تجاری استفاده کرده و با این وسیله شهرت پیدا کند. گاهی نام تجاری کالا با نام تجاری آن ادغام و به یک شکل شده و برای شناساندن خود محصول به کار می رود ، به عنوان مثال، محصول و آدامس “Adams ” که در آن نام تاجر به عنوان نام تجاری استفاده شده و در عین حال محصول را نیز معرفی می کند.

با توجه به تفکیک شخصیت حقوقی شرکت از شرکای آن در شرکت های سرمایه شرکت سهامی عام و شرکت سهامی خاص ، شرکت با مسئولیت محدود و شرکت تعاونی نام سهامدار به دنبال اسم شرکت آورده نمی شود. ولی برعکس، در شرکت های شخص ( شرکت  تضامنی ، شرکت نسبی ، مختلط غیر سهامی ) به دنبال نام شرکت حداقل نام یکی از شرکاء باید قید گردد ، انتخاب اسم تجارتخانه نباید به نحوی باشد که مشتریان را در تشخیص کالا گمراه کند. همچنین نمی توان نام تجاری ثبت شده به نام دیگری را انتخاب و استفاده کرد حتی اگر با اسم خانوادگی استفاده کننده اخیر یکسان باشد.

نام تجاری قابل انتقال بوده و مدت اعتبار آن پس از ثبت ۵ سال می باشد. آنچه مسلم است ثبت نام تجارتی مانند ثبت شرکت ها و دفاتر و علائم و اختراعات به صورت اعلامی است. به عبارتی دیگر، متقاضی ثبت با تنظیم اظهارنامه و طی تشریفات مربوط به ثبت و آگهی ، ثبت علامت را به وسیله اداره ثبت اعلام می نماید تا بدین وسیله اشخاص ذینفع با اطلاع از موضوع، در صورت لزوم از طریق اعتراض به ثبت نام تجاری ، مانع ثبت آن شده و حقوق خود را بگیرند.

انتظار می رود که با خواندن این مقاله با علامت تجاری و قوانین آن، آشنا شده باشید. در مقالات بعدی درباره نحوه ثبت برند و ثبت اختراع نیز صحبت خواهیم کرد. اگر در بخشی از متن به ابهام برخوردید یا نتوانستید ثبت علامت تجاری و ثبت برند خود را انجام دهید کافیست گوشی خود را برداشته و با گرفتن شماره های تماس 45518-021 و 09120253390 با مشاوران ما تماس بگیرید. کارشناسان مجرب ما در موسسه حقوقی بازرگان با روی باز پذیرای سوالات شما هستند.